Η μουσική ταξιδεύει μέσω των καθημερινών μας δραστηριοτήτων, όπως η μάθηση, η
ανάγνωση, η άσκηση ή η παρακολούθηση ταινιών και εικόνων. Κάθε μία από αυτές
τις δραστηριότητες έχει το δικό της ρυθμό, καθώς και τη δική της μουσική που
επιλέγουμε να ακούμε. Υπάρχει ένας ατελείωτος αριθμός playlist που έχουν
σχεδιαστεί γύρω από αυτό που νιώθουμε και θέλουμε να νιώσουμε. Ακόμα και στις
ταινίες και στην τηλεόραση, η μουσική χρησιμοποιείται ως ένα είδος ρυθμιστή της
διάθεσης, που χρησιμοποιείται για να προκαλέσει μεγαλύτερο συναίσθημα στο κοινό.

Πόσο όμως η μουσική επηρεάζει την οπτική μας και το ανθρώπινο συναίσθημα,
επηρεάζοντας έτσι τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτός ο κόσμος;

Μουσική και συναισθηματική διέγερση
Η οπτική αντίληψη δεν είναι μια παθητική διαδικασία: προκειμένου να επεξεργαστεί
αποτελεσματικά την οπτική είσοδο, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί ενεργά προηγούμενες
γνώσεις (π.χ. μνήμη) και προσδοκίες για το πώς πρέπει να μοιάζει ο κόσμος. Ωστόσο,
η αντίληψη δεν επηρεάζεται μόνο από προηγούμενες γνώσεις. Ειδικά η αντίληψη των
συναισθηματικών ερεθισμάτων επηρεάζεται από τη συναισθηματική κατάσταση του
παρατηρητή. Με άλλα λόγια, το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο δεν εξαρτάται
μόνο από όσα γνωρίζουμε για τον κόσμο, αλλά και από το πώς αισθανόμαστε.
Προφανώς, το πώς αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό
από τη γνώμη μας. Ωστόσο, η αντιληπτική επεξεργασία δεν επηρεάζεται μόνο από
γνωστικές διαδικασίες. Το συναίσθημα, και ιδιαίτερα η διάθεση, έχει αποδειχθεί ότιέχει εξίσου ισχυρή επίδραση στην αντιληπτική επεξεργασία. Η διάθεση επηρεάζει το
επίκεντρο της επεξεργασίας.

Η επίδραση της ψυχαγωγίας στη συμπεριφορά έχει αποδειχθεί σε αρκετές μελέτες,
όπου η αντίληψη και η οπτική προσοχή διέφεραν κατά τη διάρκεια της ρυθμικής
διέγερσης 1,2 . Ο Escoffier και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι εικόνες σπιτιών και
προσώπων εντοπίστηκαν γρηγορότερα με μουσική στο παρασκήνιο, σε σύγκριση με
όταν δεν υπήρχε μουσική 3 . Σε μια άλλη μελέτη, οι συμμετέχοντες ανταποκρίθηκαν
γρηγορότερα σε μια ταχεία οπτο-κινητική εργασία όταν εμφανίστηκαν οπτικοί στόχοι
σε δυνατούς μουσικούς ρυθμούς 4 . Αυτές οι μελέτες διαπίστωσαν ότι οι δυνατοί
μουσικοί ρυθμοί διευκόλυναν την οπτική επεξεργασία υψηλότερης τάξης σε
περιπτώσεις ανίχνευσης στόχων και οπτικών διακρίσεων.

Σακκαδικές κινήσεις και μουσική
Οι σακκαδικές κινήσεις αποτελούν γρήγορες ταυτόχρονες κινήσεις και των δύο
ματιών προς την ίδια κατεύθυνση. Οι σακκαδικές κινήσεις οι οποίες είναι οι
ταχύτερες κινήσεις των ματιών, βοηθούν στην μετακίνηση του βλέμματος από το ένα
εστιακό σημείο στο επόμενο. Το πλάτος τους κυμαίνεται από 0-30 μοίρες, ενώ η
πλειονότητα τους στην καθημερινή μας ζωή είναι κάτω από 10 μοίρες. Η διάρκειά
τους κυμαίνεται από 20 έως 100 ms ανάλογα με το πλάτος τους. 5
Η επίδραση της ακουστικής διέγερσης έχει μελετηθεί αρκετά για τις σακκαδικές
κινήσεις. Η χρήση οπτικών ή ακουστικών διεγέρσεων έδειξε μικρότερο λανθάνοντα
χρόνο, υψηλότερη ταχύτητα και καλύτερη ακρίβεια για τις σακκαδικές κινήσεις σε
οπτικούς στόχους από ό, τι σε ακουστικούς 6 . Οι Colonius et al. διερεύνησαν την
επίδραση ενός ήχου που παρουσιάστηκε νωρίτερα ή σχεδόν ταυτόχρονα σε μια θέση
κοντά ή μακριά από αυτήν της θέσης ενός οπτικού στόχου, δείχνοντας πως ο ήχος
μειώνει την επιβράδυνση των σακκαδικών κινήσεων 7 . Σε μία πρόσφατη μελέτη,
επιβεβαιώθηκε πως ο ήχος μειώνει σημαντικά την επιβράδυνση των σακκαδικών
κινήσεων, ενώ όσον αφορά τον μηχανισμό της σύγκλισης ή απόκλισης ο ήχος δεν
μείωσε την επιβράδυνση, αλλά αύξησε την ταχύτητα και μείωσε σημαντικά τη
διάρκεια τέτοιων κινήσεων. 8

Μελέτες που χρησιμοποίησαν την τεχνολογία eyetracking διαπίστωσαν ότι η μουσική
μείωσε το ρυθμό εστίασης κατά την ανάγνωση, αυξάνοντας την διάρκεια εστίασης
καθώς και τo εύρος των σακκαδικών κινήσεων κατά την παρακολούθηση βίντεο. 9,10
Επίσης, όταν οι συμμετέχοντες παρακολουθούσαν μία εικόνα ή ένα clip ταινίας με
μουσική υπόκρουση παρά χωρίς, πραγματοποιούσαν λιγότερες σακκαδικές κινήσεις
και περισσότερους βλεφαρισμούς.
Σε μία άλλη μελέτη η οποία περιλάμβανε μία ομάδα προγραμματιστών, διαπιστώθηκε
ότι κατά την εργασία τους υπό μουσική υπόκρουση είχαν βελτιωμένη διάθεση,
ελαφρά βελτίωση στην ποιότητα εργασίας τους, αλλά και εργάζονταν πιο γρήγορα σε
σύγκριση με όταν η εργασία τους δεν περιλάμβανε μουσική 11 . Οι Dobbs et al.
ανακάλυψαν ότι η μουσική ήταν επιζήμια όταν παιζόταν κατά την διάρκεια εργασίας που απαιτούσε συχνή ανάκληση μνήμης, επηρεάζοντας μάλιστα τα εσωστρεφή άτομα
περισσότερο από τα εξωστρεφή 12 , αποτέλεσμα που κεντρίζει το ενδιαφέρον καθώς
μπορεί να υποδηλώνει ότι η προσωπικότητά μας παίζει μεγάλο ρόλο στον καθορισμό
του τρόπου με τον οποίο η μουσική θα μας επηρεάσει.

Υπάρχουν πολλά ευρήματα που δείχνουν ότι η μουσική μπορεί να διαδραματίσει βασικό
ρόλο σε ένα θεραπευτικό περιβάλλον, με αποδείξεις ότι μπορεί να βοηθήσει στην
πρόληψη καρδιακών και εγκεφαλικών παθήσεων 13 και την βελτίωση των
επικοινωνιακών δεξιοτήτων σε παιδιά με αυτισμό. 14

Μπορεί η δυνατή μουσική να επηρεάσει το πως βλέπουμε;
Παρόλο που δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να υποστηρίζουν το επιχείρημα ότι η
δυνατή μουσική μπορεί πραγματικά να “βλάψει” την όραση, μια μελέτη 15 που
διεξήχθη από ερευνητές στο Ear Institute of University College London διαπίστωσε
ότι μια μετατόπιση του βλέμματος λίγες μοίρες μακριά από μια πηγή ήχου μπορεί να
οδηγήσει σε πιο αργούς χρόνους αντίδρασης και αυξημένη εγκεφαλική
δραστηριότητα που απαιτείται για να επικεντρωθεί κάποιος σε μια εργασία. Αυτό
δείχνει ότι η διαίρεση της προσοχής μεταξύ της ακοής και της όρασης μπορεί να είναι
κακή. Αλλά τι συμβαίνει για παράδειγμα όταν οδηγούμε και ακούμε δυνατά μουσική;
Μια ανασκόπηση μελετών 16 που διερεύνησαν τις επιπτώσεις της μουσικής και του
θορύβου στην οδήγηση διαπίστωσαν ότι μερικές φορές η μουσική μπορεί να μειώσει
το άγχος και την επιθετικότητα του οδηγού και ακόμη και να βελτιώσει την απόδοση
του. Ωστόσο, ορισμένες μελέτες διαπίστωσαν επίσης ότι η μουσική μπορεί να
επηρεάσει την απόδοση της οδήγησης. Η ένταση, ο ρυθμός και ο τύπος της μουσικής
μπορεί να έχουν διαφορετικές επιδράσεις (που μπορεί να υποστηρίξουν το επιχείρημα
ότι μόνο ορισμένοι τύποι δυνατής μουσικής αποτελούν πρόβλημα), αλλά εξακολουθεί
να είναι ασαφές ποια συγκεκριμένη πτυχή της μουσικής έχει τη μεγαλύτερη επίδραση
στην απόδοση οδήγησης.
Μια μελέτη από το Ισραήλ 17 διερεύνησε τα αποτελέσματα διαφορετικών τύπων
μουσικών συνθηκών στην οδηγική απόδοση 85 νεαρών αρχάριων οδηγών. Οι
συμμετέχοντες πραγματοποίησαν πολλαπλά ταξίδια με μία από τις ακόλουθες
συνθήκες: Με προτιμώμενη μουσική (μια λίστα αναπαραγωγής που είχαν ετοιμάσει
από το σπίτι (στυλ pop, rock, dance, hip-hop, house και rap), με εναλλακτική
χαλαρωτική μουσική (χωρίς στίχους με αργό ρυθμό και χαμηλή ένταση) και χωρίς
μουσική.
Όπως ήταν φυσικό, αυτό που έδειξαν τα αποτελέσματα είναι ότι οι νέοι οδηγοί
προτιμούσαν να οδηγούν με τη δική τους μουσική, αναφέροντας περισσότερη θετική
διάθεση κατά την διάρκεια της οδήγησης. Ωστόσο, η οδηγική τους απόδοση
επιδεινώθηκε με την προτιμώμενη μουσική τους, συμπεριλαμβανομένης της
δημιουργίας περισσότερων παραβιάσεων κυκλοφορίας και σφαλμάτων, καθώς και πιο επιθετικής συμπεριφορά οδήγησης και αύξησης του κινδύνου απόσπασης της
προσοχής. Παρατηρήθηκε επίσης, πως οι συμμετέχοντες οδήγησαν με μεγαλύτερη
ασφάλεια όταν άκουγαν την εναλλακτική χαλαρωτική μουσική ή όταν δεν άκουγαν
καθόλου μουσική.
Επειδή η οπτική προσοχή μας είναι περιορισμένος πόρος, ο εγκέφαλός μας τη
χρησιμοποιεί στο προσκήνιο. 18 Μπορούμε να επικεντρωθούμε στο προσκήνιο σε ένα
πράγμα ή σε μια ομάδα πραγμάτων κάθε φορά (εστιασμένη προσοχή) και μπορούμε
να το μετακινήσουμε, μετατοπίζοντάς το εμπρός και πίσω προσπαθώντας να
παρακολουθούμε πολλά πράγματα (διαιρεμένη προσοχή). Δεν μπορούμε, ωστόσο, να
επικεντρωθούμε σε όλα ταυτόχρονα. Όταν μια από τις αισθήσεις μας απαιτεί μεγάλη
προσοχή (σε αυτήν την περίπτωση το σύστημα ακοής μας όταν η μουσική είναι
δυνατή), λιγότερη προσοχή είναι διαθέσιμη για άλλους πόρους (π.χ. όραση που
απαιτείται για οδήγηση).

Αυτή η διαιρούμενη προσοχή μπορεί να εξηγήσει γιατί ορισμένοι οδηγοί
απενεργοποιούν το ραδιόφωνο ή σταματούν να μιλούν όταν οδηγούν τη νύχτα ή όταν
δεν είναι σίγουροι για το πού πηγαίνουν.
Συνοψίζοντας, η οπτική αναπαράσταση του κόσμου γύρω μας δεν επηρεάζεται μόνο
από αυτό που πιστεύουμε. Το πώς νιώθουμε έχει επίσης βαθιά επίδραση στην «εικόνα
στο μυαλό μας».

Στο Phos Optical Store, δεν προσφέρουμε απλώς γυαλιά. Προσφέρουμε μια εμπειρία οπτικά ολοκληρωμένης φροντίδας που ξεπερνά τις προσδοκίες. Κάθε προϊόν που επιλέγουμε προσεκτικά από τις συλλογές μας συνδυάζει εξαιρετική ποιότητα, αισθητική και λειτουργικότητα. Μέσω της συνεργασίας μας με τον ΕΟΠΠΥ, μπορούμε να σας βοηθήσουμε να αποκτήσετε τα αγαπημένα σας γυαλιά και να επωφεληθείτε από την αποζημίωση, καθιστώντας την αγορά σας ακόμα πιο εύκολη και προσιτή. Επισκεφθείτε το Phos Optical Store σήμερα και ανακαλύψτε μια νέα εποχή στην οπτική περίθαλψη.

Γιάννης Ψάλτης, MSc

Oπτικός-Οπτομέτρης

Βιβλιογραφία:

1. R. VanRullen, N. Busch, J. Drewes, J. Dubois (2011), “Ongoing EEG phase as a trial-by-trial
   predictor of perceptual and attentional variability”, Perception Science, 2, p. 60
2. K.E. Mathewson, A. Lleras, D.M. Beck, M. Fabiani, T. Ro, G. Gratton (2011), “Pulsed out of
   awareness: EEG alpha oscillations represent a pulsed-inhibition of ongoing cortical processing”,
   Perception Science, 2, p. 99
3. N. Escoffier, D.Y.J. Sheng, A. Schirmer (2010), “Unattended musical beats enhance visual
   processing”, Acta Psychologica, 135 (1), pp. 12-16
   4.W. Trost, S. Frühholz, D. Schön, C. Labbé, S. Pichon, D. Grandjean, P. Vuilleumier (2014), “Getting
   the beat: Entrainment of brain activity by musical rhythm and pleasantness”, Neuroimage, 103, pp. 55-
   64
4. Bahill AT, Clark MR, Stark L (1975) The main sequence, a tool for studying human eye movements.
   Mathematical Biosciences 24: 191-204.
5. Zambarbieri D, Schmid R, Magenes G, Prablanc C (1982) Saccadic responses evoked by
   presentation of visual and auditory targets. Exp Brain Res 47: 417-427.
6. Colonius H, Arndt P (2001) A two-stage model for visual-auditory interaction in saccadic latencies.
   Percept Psychophys 63: 126-147.
7. Kapoula Z, Pain E (2020) Differential Impact of Sound on Saccades Vergence and Combine Eye
   Movements: A Multiple Case Study. J Clin Stud Med Case Rep 7: 095.
8. C. Dan, S. Xue, W. Xiaodong(2008) “An eye movement research of the influence of music on
   reading”, Psychological Science-Shanghai, 31(2) p.385
9. A. Coutrot, N. Guyader, G. Ionescu, A. Caplier (2012), “Influence of soundtrack on eye
   movements during video exploration”, Journal of eye movement research, 5 (4), p.2
10. Lesiuk Teresa (2005), “The effect of music listening to work performance”, Psychology of Music,
    vol 33(2):173-191
11. Dobbs S, Furnham A, McClelland A, (2011), “The effect of background music and noise on the
    cognitive test performance of introverts and extraverts”, Applied Cognitive Psychology, 25(2):307-313
12. Bradt J, Dileo C.(2009),” Music for stress and anxiety reduction in coronary heart disease
    patients”, Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 2. Art. No.: CD006577
13. Geretsegger  M, Elefant  C, Mössler  KA, Gold  C. (2014), “ Music therapy for people with autism
    spectrum disorder”, Cochrane Database of Systematic Reviews 2014, Issue 6.
14.  Pomper U, Chait M.(2017). “ The Impact of Visual Gaze Direction on Auditory Object
    Tracking”, Scientific Reports 7. Article 4640
15. Dalton BH, Behm DG. (2007) “ Effects of Noise and Music on Human and Task Performance: A
    Systematic Review”, Occupational Ergonomics 7 , 143–152.
16. Brodsky W, Slor Z.(2013) “Background Music as a Risk Factor for Distraction Among Young-
    Novice Drivers”, Accident Analysis & Prevention, Oct;59:382-93.
17. Posner MI, Snyder CR, Davidson BJ.(1980) “Attention and the Detection of Signals”, J Exp
    Psychol. Jun:109(2):160-74.